Innovaties stofvrij werken
TNO verbindt al 80 jaar lang mensen en kennis om innovaties te creëren die onder andere het welzijn van de samenleving duurzaam versterken. Op het gebied van stofvrij werken heeft TNO aan de wieg gestaan van een veelheid aan oplossingen die de blootstelling van werknemers verlaagd en het gebruiksgemak enorm hebben doen toenemen. Daarnaast wordt gewerkt aan de ontwikkeling en toepassing van sensoren en digitalisering om blootstelling beter in kaart te brengen met als doel preventief maatregelen te kunnen nemen. Enkele voorbeelden worden hieronder genoemd en zijn ook terug te vinden in het overzicht van oplossingen.
Met nieuwe technologieën en ontwikkelingen, zoals sensoren en digitalisering, wordt het mogelijk om blootstelling vast te stellen in hoge resolutie in tijd en plaats. TNO werkt aan een Virtual Occupational Hygiene Assistent waarmee persoonlijke en geautomatiseerde preventieve maatregelen binnen bereik komen.
Bij het lassen komen er veel schadelijke stoffen vrij zoals lasrook, chroom en nikkel. Toepassing van een door TNO ontworpen lascabine leidt tot een verlaging van de blootstelling.
In opdracht van de KLM en het Ministerie van Defensie heeft TNO meerdere schuurcabines voor vliegtuigonderhoud ontwikkeld met het doel de blootstelling aan het zeswaardig chroom te minimaliseren.
Het ontwerp is gebaseerd op scheiding van vuile en schone zones en toevoer van schone lucht in de werkzone van de werknemers. Werken in de ontworpen schuurcabine leidt tot een lagere blootstelling dan werken in de oorspronkelijke schuurcabines.
Het ontwerp is schematisch weergegeven in de onderstaande figuren.
In het eerste figuur zijn de verschillende componenten (toevoerplenum, cabine, afvoerplenum, sluizen, technische ruimte, luchtbehandelingsinstallatie) schematisch weergegeven. De personensluizen zijn een fysieke afscheiding tussen vuile en schone werkruimten. Vanuit de cabine (vuile ruimte) gaat de werknemer door de loopdouche (reiniging werkkleding door borstels met afzuiging). Vervolgens wordt de vuile werkoverall in de sluis uitgedaan. De werknemer gaat via de luchtdouche naar de schone sluis en verlaat vervolgens de cabine.
In het onderste figuur is de configuratie van het gekozen luchtbehandelingssysteem met filtersystemen schematisch weergegeven.
In opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft TNO-onderzoek uitgevoerd naar de luchtkwaliteit op binnenschietbanen tijdens schietoefeningen (dynamisch schieten).
Bij het schieten komen veel potentieel schadelijke stoffen vrij, waaronder koper, koolmonoxide en gadoliniumoxide. Om zowel schutters als instructeurs te beschermen tegen deze stoffen heeft TNO een push-pull ventilatiesysteem ontworpen. Het gebruik van dit ventilatiesysteem resulteert in een verlaging van de blootstelling.
Voor meer informatie zie TNO-rapport TNO-DV 2011 C301 (op aanvraag)
Stofafzuiging op handgereedschappen
TNO heeft verschillende prototypen voor stofafzuiging op gereedschappen ontwikkeld met verschillende marktpartijen.
Het vrijkomende stof bij bewerkingen zoals boren, schuren, slijpen, zagen e.d. wordt hierbij direct bij de bron weggezogen door industriële stofzuigers. De blootstellingen van de werknemers aan onder andere respirabel stof, hardhout en chroom wordt hiermee verminderd.
De emissie van respirabel stof naar de werknemer en werkomgeving wordt door het gebruik van een on-tool afzuigsysteem verminderd.
In onderstaande afbeelding is het TNO-basisontwerp weergegeven van een multicycloon-unit voor het effectief afvangen van respirabele kwartsdeeltjes uit een luchtstroom. De unit kan worden gebruikt om verontreinigde lucht uit technische productieruimten (en ademzone van werknemers) te verwijderen.
Met name voor bouwmaterialen die gemakkelijk water opnemen (kalkzandsteen, baksteen, verschillende natuursteensoorten (zandsteen) kan een zaagtafel met watertoevoer de emissie van stof verlagen in vergelijking met droog zagen. TNO heeft een ontwerp gemaakt voor watertoevoer.
Werken met een haakse slijper kan leiden tot hoge stof emissies. TNO heeft een stofkap ontwikkeld waarmee de blootstelling tot onder de grenswaarde kan worden verminderd.
Onderstaande afbeelding toont de door TNO ontwikkelde stofkap voor haakse slijpers.
In de onderstaande figuur is het ontwerp weergegeven van een afzuigsysteem bevestigd aan een boor-hakhamer. Deze innovatie zorgt voor een substantieel lagere emissie in vergelijking met werken zonder het afzuigsysteem.
Onderstaande afbeelding toont de door TNO ontwikkelde afzuigadapter voor sloop- en hakhamers.
In samenwerking met Translas en iTanks heeft TNO een lastoorts met integrale lasrookafzuiging ontwikkeld.
Door de integrale lasrookafzuigign wordt 90 – 95 % van de lasrook direct aan de bron effectief afgezogen in alle lasposities. Deze innovatie lastoorts heeft in 2015 de EARTO Innovation Prize gewonnen in de categorie Impact Delivered.
Het gebruik van een geïntegreerde stofafzuiging aan een zaagtafel zorgt voor een sterk verminderde blootstelling aan stof dan werken zonder een dergelijke afzuiging.
