Substitutie
De eerste stap bij het nemen van maatregelen tegen blootstelling aan gevaarlijke stoffen is altijd substitutie, oftewel het vervangen van een gevaarlijke stof door een niet of minder gevaarlijke stof.
Substitutie van een gevaarlijke stof zorgt er direct voor dat niemand in het bedrijf meer wordt blootgesteld aan de betreffende stof. Om die reden is het de eerste stap in de STOP-strategie.
Er bestaan verschillende websites met suggesties voor vervangende stoffen, zoals marketplace.chemsec.org of SUBSPORTplus. Ook branche-organisaties bieden soms een overzicht van alternatieve stoffen. Kijk daarvoor op de website van de branche-organisatie of neem contact op met uw branche-organisatie.
Substitutie gevaarlijke stoffen
Voor substitutie van gevaarlijke stoffen doorloop je de volgende stappen:
- Identificeer gevaarlijke stoffen
- Zoek veiligere alternatieven en vergelijk deze
- Voer testen uit met het alternatief
- Implementeer en pas aan indien nodig
- Introduceer een systeem om het gebruik van chemicaliën bij te houden
Check goed of de vervangende stof inderdaad minder schadelijk is. Substitutie dient altijd als eerste maatregel overwogen te worden. Let hierbij ook op innovaties die op de markt komen.
CMR-stoffen
Substitutie is altijd de best mogelijke maatregel en daarom staat hij bovenaan de STOP-strategie (de STOP-strategie is de concrete uitwerking van de arbeidshygiënische strategie voor stoffen). Pas als substitutie redelijkerwijs niet mogelijk is, omdat er geen beter alternatief is, of omdat de implementatie onevenredig grote aanpassingen of kosten met zich meebrengt, mag gekeken worden naar technische maatregelen (de tweede stap in de STOP-strategie).
Voor CMR-stoffen zijn deze regels nog strikter: als er een beter alternatief beschikbaar is, móet de stof vervangen worden. Het ‘redelijkerwijs-principe’ geldt in dit geval niet. CMR-stoffen zijn carcinogene (kankerverwekkende), mutagene (stoffen die de genen kunnen beschadigen) en reproductietoxische stoffen (stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de voorplanting of het nageslacht). Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid houdt een lijst bij met CMR-stoffen die regelmatig wordt geüpdatet.