STOP-strategie uitgelegd
Arbeidshygiënische strategie voor stoffen
STOP houdt je veilig!
De basis voor een goede aanpak om blootstelling aan stoffen te voorkomen is een goede inventarisatie van alle stoffen in het bedrijf. Op basis daarvan kun je effectieve maatregelen nemen. Volg bij het kiezen van maatregelen altijd de STOP-strategie. Dit is een concretere uitwerking van de arbeidshygiënische strategie voor het werken met stoffen.
Inventariseren gevaarlijke stoffen
Stoffen (gassen, vaste (vloei)stoffen, nevels, rook, etc.) op de werkplek kunnen op verschillende manieren aanwezig zijn. Inventariseer welke stoffen:
- gebruikt worden
- gemaakt worden
- ontstaan tijdens het werk
- op voorraad zijn
Denk bij het inventariseren van stoffen ook aan stoffen die gebruikt worden bij bijvoorbeeld onderhoud en schoonmaakwerkzaamheden.
Daarbij zijn er verschillende typen stoffen:
- Giftige stoffen
- Explosiegevaarlijke stoffen
- CMR-stoffen (kankerverwekkende, mutagene, reproductietoxisch). Op de SZW-lijst van kankerverwekkende stoffen en processen van het Ministerie van SZW kun je nagaan of de stof behoort tot de CMR-stoffen.
- Allergene stoffen
Er ligt vaak veel nadruk op giftige en explosiegevaarlijke stoffen, doordat het risico en het effect van blootstelling snel op elkaar volgen. Echter, CMR-stoffen en allergene stoffen kunnen na langdurige blootstelling minstens zo gevaarlijk zijn. Sluit ook zeker de effecten van allergene stoffen, zoals meelstof en paprikapollen, niet uit: je kunt eczeem en ernstige astma ontwikkelen, waardoor het soms niet eens meer mogelijk is om aan het werk te blijven.
Verschillende bronnen kunnen helpen bij het inventariseren van de stoffen op de werkplek:
Leveranciers van stoffen zijn verplicht om Veiligheidsinformatiebladen (VIB’s) te leveren. De afdeling inkoop kan hier actief naar vragen als de informatie mist. Uiteraard moet die informatie worden vertaald naar concrete maatregelen in de organisatie. De VIB’s zijn hiervoor een belangrijke bron van informatie, maar in de doorvertaling naar de werkvloer blijken ze vaak lastig toepasbaar. Enerzijds doordat ze te uitgebreid zijn, anderzijds doordat ze vaak te complex zijn en bovendien in het Engels zijn opgesteld. Dat neemt niet weg dat de VIB’s een belangrijke bron van informatie zijn over de stoffen die worden ingekocht.
Daarin word je op een gestructureerde manier langs de vier stappen geleid die ook de inspecteurs van de Arbeidsinspectie nalopen bij hun controles.
Sommige branche-organisaties leveren informatie over de stoffen die voorkomen in de branche. Vraag dus ook zeker bij uw branchevereniging na of zij informatie hebben over specifieke risico’s en oplossingen voor stoffen die worden gebruikt in de branche.
In arbocatalogi (te vinden via www.arboportaal.nl) staan risico’s en oplossingen beschreven. Je kunt uiteraard ook inspiratie halen uit arbocatalogi van andere branches.
Risico’s beoordelen
Om gericht maatregelen te kunnen nemen zodat werknemers veilig kunnen werken met stoffen, is het belangrijk de risico’s van de stoffen die geïnventariseerd zijn goed in kaart te brengen. U beoordeelt hiervoor de risico’s die gerelateerd zijn aan het werken met de gevaarlijke stoffen die in uw bedrijf voorkomen – of kúnnen voorkomen – en waaraan uw werknemers kunnen worden blootgesteld. Vervolgens dient de STOP-strategie toegepast te worden om te komen tot de juiste maatregelen om de blootstellingsrisico’s weg te nemen of te verlagen. Verschillende bronnen kunnen helpen bij het in kaart brengen en beoordelen van de blootstellingsrisico’s:
Daarin word je op een gestructureerde manier langs de vier stappen geleid die ook de inspecteurs van de Arbeidsinspectie nalopen bij hun controles.
De STOP-strategie
De STOP-strategie komt voort uit de arbeidshygiënische strategie die wordt genoemd in de arbowet. In de STOP-strategie zijn de stappen vertaalt naar concretere toelichting voor het werken met gevaarlijke stoffen. Om maatregelen te nemen start je bij stap 1. Als substitutie niet mogelijk is, ga je op zoek naar technische maatregelen, maatregelen, enz.
- Substitutie: vervangen een gevaarlijke stof door een niet of minder gevaarlijk stof.
Lees verder over substitutie >> - Technische maatregelen: technische maatregelen die helpen om blootstelling te voorkomen
Lees verder over technische maatregelen >> - Organisatorische maatregelen: werkafspraken die helpen om blootstelling te voorkomen en minder medewerkers worden blootgesteld
Lees verder over organisatorische maatregelen >> - Persoonlijke beschermingsmiddelen
Lees verder over persoonlijke beheersmaatregelen >>
De STOP-strategie is niet vrijblijvend!
Het is een verplichting vanuit de Arbowet om in volgorde van de STOP-strategie maatregelen te nemen. Alleen als substitutie niet mogelijk is, of niet realistisch, bijvoorbeeld door enorme kosten, mag gekeken worden naar technische maatregelen of andere oplossingen. Let op: bij CMR-stoffen (carcinogene, mutagene en reproductietoxische stoffen) geldt dat het verplicht is om de stof te vervangen als er een beter alternatief bestaat, zelfs als dit enorme kosten met zich meebrengt.
Borging
Als er veranderingen zijn in het werkproces, kunnen nieuwe risico’s ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan veranderende werkmethodes, gebruik van nieuwe stoffen of veranderende wet- en regelgeving. Met een jaarlijkse veiligheidscheck hou je de inventarisatie en maatregelen up-to-date. Op de website van Steunpunt RI&E is meer te vinden over de risico-inventarisatie en -evaluatie. De werkgever is er verantwoordelijk voor om de werknemers te informeren over de risico’s op blootstelling aan stoffen en de maatregelen goed uit te leggen. Vergeet niet om dit standaard mee te nemen bij het inwerken van nieuwe medewerkers. Er is ook een verplichting om toezicht te houden op de werkvloer. Voor het geval er een ongeval of incident plaatsvindt moet er een noodplan zijn. Medewerkers die worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen moeten toegang krijgen tot een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO).
Exposure Control Efficacy Library (ECEL)
ECEL 3.0 is een doorzoekbare bibliotheek van risicobeheersmaatregelen (Risk Management Measures) op het gebied van arbeids- en milieurisico’s (RMM). De tool is gratis, maar je moet je wel registreren. Je kunt de kwantitatieve effectiviteit van een specifieke RMM evalueren en zoeken naar de meest geschikte RMM voor een bepaald blootstellings- of emissiescenario.
Ga naar ECELRoadmap on Carcinogens
Wil je meer weten over de STOP-strategie en specifiek over kankerverwekkende stoffen? Bekijk dan eens de volgende uitgebreide factsheet met op de laatste pagina’s nog uitgebreidere informatie over de verschillende stappen:
Ga naar de Roadmap on Carcinogens